Kỷ niệm 100 năm phát hiện, nghiên cứu văn hóa Sa Huỳnh sẽ được Sở VHTT&TT Quảng Ngãi phối hợp với Sở VHTT&TT Quảng Nam tổ chức vào cuối tháng 7 này. Những hiện vật độc đáo của nền văn hóa Sa Huỳnh và những dấu vết tại địa bàn Quảng Nam đã mang lại những bất ngờ thú vị…
Cùng với hàng chục di tích do các nhà khảo cổ học phương Tây phát hiện và khai quật trước năm 1975, từ sau ngày giải phóng đến nay, các nhà khảo cổ học Việt Nam, Bảo tàng lịch sử Việt Nam, trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện KHXH tại TP.Hồ Chí Minh đã tham gia nghiên cứu, khai quật chẳng những ở Quảng Ngãi mà còn ở một số địa bàn thuộc tỉnh Quảng Nam, Bình Định. Tại Quảng Nam, văn hóa Sa Huỳnh lần đầu tiên phát hiện vào năm 1976, từ đó đến nay, chúng ta đã phát hiện được gần 100 địa điểm có di tích văn hóa Sa Huỳnh phân bố chủ yếu ở lưu vực sông Thu Bồn. Hiện đã có 25 địa điểm được khai quật hoặc đào thám sát, bào gồm các di chỉ Bàu Tràm, Phú Hòa, Tam Mỹ, Đại Lãnh, Quế Lộc và Tiên Hà. Trong khi đó, hàng loạt di chỉ mộ táng Sa Huỳnh cũng đã được phát hiện và khai quật tại những vùng hạ lưu sông Thu Bồn gần Hội An như Hậu Xá I, Hậu xá II và An Bàng; gò Mã Vôi, gò Miếu Ông và gò Dừa thuộc huyện Duy Xuyên... Qua nhiều năm khai quật, phục chế, Bảo tàng Quảng Nam và một số bảo tàng cấp huyện như Hội An, Duy Xuyên, Điện Bàn đã có một bộ sưu tập phong phú về nền văn hóa Sa Huỳnh, với nhiều hiện vật có giá trị và hết sức độc đáo. Đầu tiên phải nói đến các mộ chum với hình dáng, kích thước khác nhau như hình trụ, hình quả trứng, mộ vò... Người Sa Huỳnh đã dùng các loại chum này để mai táng, chôn cất người chết cùng với đồ tùy táng như bình, lọ, đồ trang sức, công cụ lao động... Độc đáo nhất là tại Duy Xuyên, các nhà khảo cổ đã phát hiện một ngôi “mộ đôi”, một hình thức mai táng có một không hai thời đó: mộ chum nhỏ nằm trong một mộ chum lớn.
Người cổ Sa Huỳnh sinh sống trên mảnh đất Quảng Nam xưa sớm có mối quan hệ giao lưu, buôn bán với thế giới bên ngoài, là nơi trực tiếp giao lưu với các nền văn minh Đông Sơn, Ấn Độ và Hán... Điều này được khẳng định bởi các di vật đã khai quật được ở Lai Nghi (huyện Điện Bàn), nhất là qua bộ sưu tập đồ trang sức đã thu thập được ở di tích này. Ngoài những hiện vật như khuyên tai ba mấu nhọn, khuyên tai hình vành khăn bằng đá, 4 khuyên tai bằng vàng, khoảng 10.000 hạt cườm tấm bằng thủy tinh... tại một số di chỉ khảo cổ học như Bình Yên, gò Dừa, gò Mã Vôi, Lai Nghi, các nhà khảo cổ đã phát hiện những chiếc gương đồng Riguanjing (gương ánh sáng mặt trời). Theo bảng niên đại của Okamura thì loại gương này được chế tạo ở Trung Quốc vào những năm 70-50 trước Công nguyên, gọi là gương Tây Hán. Loại gương Riguanjing không chỉ có ở Việt Nam, Trung Quốc mà còn tìm thấy tại Nhật Bản và bán đảo Triều Tiên. Tại di chỉ Lai Nghi và một số di chỉ khác, chúng ta đã phát hiện hàng trăm hạt chuỗi bằng mã não, trong số đó có hai di vật độc đáo: một hạt chuỗi mã não chạm hình con chim nước và một hạt khác thể hiện một con hổ. Theo các nhà khảo cổ, đây là di vật rất hiếm hoi trong các di tích thuộc giai đoạn sơ kỳ thời đại đồ sắt ở vùng Đông Nam Á. Ngoài ra còn có khá nhiều hiện vật giá trị như khuyên tai hình hai đầu thú, khuyên tai ba mấu nhọn, khuyên tai vành khăn và những hiện vật độc bản như chiếc bát dát đồng, chiếc rìu được làm bằng hai chất liệu vừa đồng vừa sắt, đồ đựng được làm bằng gốm có bốn chân... Các bộ sưu tập hiện vật Sa Huỳnh đang được lưu giữ, trưng bày tại các bảo tàng Quảng Nam và bảo tàng các huyện, thành phố của tỉnh phục vụ khách tham quan, góp phần nghiên cứu, tìm hiểu, tái hiện bức tranh đa sắc của nền văn hóa Sa Huỳnh tại Việt Nam.
Tấn Vịnh
|
Đà Nẵng > Du lịch Đà Nẵng > Các điểm tham quan > Văn hóa, nghệ thuật > Bảo tàng Chăm > Nghiên cứu - Trao đổi >